Ιωάννης Καποδίστριας - Ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας - του κ. Διονύση Κονταρίνη - Νέα Υόρκη

 

 

Γράφει ο Διονύσης Ε, Κονταρίνης  Νέα Υόρκη  Σεπτέμβριος 2009

 Ένα από τα πλέον σημαντικά πρόσωπα στη νεώτερη ιστορία της Ελλάδας, είναι αναμφησβήτητα ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος κυβερνήτης της πατρίδας μας.  Ένα πρόσωπο αμφιλεγόμενο γιά πολλούς, Ένας πολιτικός που ακόμη και σήμερα αποτελεί αντικείμενο μελέτης γιά τις ικανότητες, που του είχαν αποδοθεί, αλλά και γιά τον τρόπο που επέλεξε να κυβερνήσει. Ένας κυβερνήτης που κατάφερε να διχάσει το λαό της χώρας, που μόλις είχε απελευθερωθεί.

Ο στρατηγός Μακρυγιάννης, μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές φυσιογνωμίες στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, γράφει γιά τον Καποδίστρια στα απομνημονεύματά του

Ο Κυβερνήτης μας φέρνει οπαδούς των τυρράγνων να τον οδηγήσουνε πως τυρραγνούνε εκείνοι οι τύρραγνοι να τυρραγνήσει και αυτός.

Κι΄όμως ο Μακρυγιάννης ήταν από τους πρώτους που δήλωσε την αφοσοίωσή του στον Κυβερνήτη και πως μπορούσε ακόμη και τη ζωή του να δώσει γι΄αυτόν. Τι τον έκαμε να αλλάξει;

Θα πρέπει όμως πρώτα απ΄όλα να δούμε ποιά ήτανε η πολιτική αλλά και κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα όταν ο Καποδίστριας έφτασε εκεί γιά να την κυβερνήσει.

Είναι αλήθεια πως όταν ο Καποδίστριας πάτησε το πόδι του στην ελληνική γη, η χώρα, όση είχε απελευθερωθεί, ήταν πραγματικά ένα χάος.

Στην στεριά, γράφει ο ιστορικός Τάσος Βουρνάς, επικρατούσε το δίκιο της αρπακτηκότητας του Τοπάρχη Κοτζαμπάση και στη θάλασσα η πειρατία.

Στην ελεύθερη χώρα δεν υπήρχαν χέρια να επιδοθούν στην καλλιέργεια της γης. Εικοσιπέντε χιλιάδες μαχητές γύριζαν από χωριό σε χωριό χωρίς καμμιά μισθοδοσία, χωρίς καμμιά ενίσχυση. Καμμιά υπηρεσία δεν λειτουργούσε. Ο Μωρηάς ήταν μιά έρημος. Κάθε μεγαλοκαπετάνιος, που κρατούσε ένα κάστρο τυρρανούσε σαν καταχτητής τον γυμνό και άστεγο πληθυσμό. Γιά να μπορέσει κανείς να μεταμορφώσει σε κράτος αυτό το χάος δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα έπρεπε να διαθέτει ισχυρή κεντρική εξουσία με σιδερένια πυγμή κι΄οποσδήποτε μιά πολιτική γενναίου αστυκοδημοκρατικού εκσυγχρονισμού. Ο οποιοσδήποτε όμως κι΄αν διέθετε αυτές  τις θέσεις μοιραία  θα ερχόταν σε κάθετη ρήξη με το παλιό φεουδαρχικό καθεστώς, που το αποτελούσαν τα τζάκια και οι νεόπλουτοι, που η περιουσία τους ήταν από το πλιάτσικο σε βάρος της επανάστασης.  Αυτά είχε να αντιμετωπόσει ο κυβερνήτης της Ελλάδας Ιωάννης Καποδίστριας, μπροστά σε αυτά βρέθηκε κι΄αυτά κλήθηκε να πολεμήσει.

 Όμως ποιός ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας;.

Γεννημένος στην Κέρκυρα το 1776 από οικογένεια ευγενών, μορφώθηκε με επιμέλεια στην πόλη του και στην συνέχεια σπούδασε ιατρική και φισοσοφία στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας. Μετά τις σπουδές του επιστρέφει στην Κέρκυρα και γιά ένα διάστημα εργάζεται σαν γιατρός χειρουργός. Όταν όμως τα Εφτάνησα κατακτώνται από τους Ρώσσους ο Καποδίστριας θα εγκαταλείψει την ιατρική και θα περάσει στον πολιτικό χώρο. Το 1803 με την ίδρυση της Πολιτείας των Ιονίων Νήσων  ο Καποδίστριας θα διοριστεί Γραμματέας. Όμως το 1807 με την συνθήκη του Τιλσίτ το κράτος των Ιονίων Νήσων πάυει να υπάρχει κ;αι φυσικά σταματάει και η Γραμματεία του Καποδίστρια. Σ΄αυτό το διάστημα όμως είχε αναπτύξει στενές σχέσεις με την ρωσσική διπλωματία κι΄έτσι μετά το τέλος της Γραμματείας στο κράτοσ των Ιονίων Νήσων θα μεταπηδήσει στον χώρο της ρωσσικής διπλωματίας όπου πραγματοποιεί λαμπρή σταδιοδρομία. Μάλιστα το 1815 διορίζεται Υπουργός Εξωτερικών, μιά θέση που κρατάει μέχρι το 1822

Από τον χρόνο αυτόν κα μετά διαμένει στη Γενεύη και παρ΄όλο που βρίσκεται σε άδεια αορίστου χρόνου συνεχίζει να είναι μέλος της ρωσσικής διπλωματίας. Από τα καθήκοντά του αυτά θα απαλλαγεί τον Ιούλιο του 1827 με επίσημη έγκριση του Τσάρου Νικολάου και αφού είχε εκλεγεί στη θέση του Κυβερνήτη της Ελλάδας.

Το πρωί της Κυριακής 8 Ιανοαρίου του 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας, εκλεγμένος κυβερνήτης της Ελλάδας από την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας φτάνει στο Ναύπλιο με το αγγλικό πλοίο Warspite και πατάει το ελληνικό έδαφος.

Ο Κάρλ Μέντελσον στην Επίτομη Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης γράφει,

Τρία ξένα πολεμικά πλοία χαιρέτησαν την ελληνικά σημαία με κανονιοβολισμούς.

Είναι η πρώτη περίπτωση αποδόσεως επισήμων τιμών εκ μέρους Ευρωπαϊκών Δυνάμεων ενώ ο λαός επευφημούσε.

Κι΄ο Νίκος Κασομούλης στα Ενθυμήματα στρατιωτικά αναφέρει. Τι να ενθυμηθεί κανένας και τι να γράψει. Πως να ζωγραφίσει το ηθικόν της ώρας εκείνης. Άλλος έτρεχε, άλλος πηδούσε, άλλος χόρευε. Οι δρόμοι ταράτοντο.Όλοι πλέον από την χαράν αλησμόνησαν την θέσην των. Άνδρες και γυναίκες. Μικροί και μεγάλοι.

Ο νέος κυβερνήτης θα φτάσει στις 11 Ιανοαρίου στην Αίγινα, όπου εκεί έχει την έδρα της η Επιτροπή, που τον αναπληρώνει στα καθήκοντά του και η οποία αποτελείται από τους Γεώργιο Μαυρομιχάλη, Ιωάννη Μηλαήτη και Ιωάννη Νάκο. Από εκείνη τη στιγμή οι τύχες της χώρας ανήκουν πλέον στα χέρια του κυβερνήτη.

Πριν να καταπιαστούμε με το έργο του Καποδίστρια, αξίζει να δούμε τι λένε τόσο οι υμνητές του όσο και οι επικριτές του. Χαρακτηρίζοντας τον Καποδίστρια γιά τις πολιτικές του ιδέες, ο εκ των επικριτών του ιστορικός Γιάννης Κορδάτος, στην Μεγάλη Ιστορία της Ελλλάδος γράφει. Ήταν συντηριτικός ως το κόκαλο και υπηρέτης της ρωσσικής πολιτικής. Κάπως ίδια είναι και η γνώμη του Τάσου Βουρνά ο οποίος στην Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδας γράφει. Ήταν αριστοκράτης στην καταγωγή, ολογαρχικός στις ιδέες, δοκιμασμένος από την εποχή της Ρωσσοκρατίας στα Εφτάνησα, οπόταν σαν πληρεξούσιος της ξένης κατοχής έπνιξε στο αίμα την αγροτική εξέγερση της Κεφαλονιάς, το 1804 και είχε πάρει σαφή θέση υπέρ του φεουδαρχισμού.

Πιό πολύ επικριτικός ο Ιωάννης Ζέβγος, γράφει στην Σύντομη Μελέτη της Νεοελληνικής Ιστορίας.

Ήταν αντιδραστικός, διπλωμάτης της Σχολής Μέτερνιχ, στεγνός και πεισματάρης γραφειοκράτης, φανατικός οπαδός του τσαρισμού στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική.

Ο Φίνλευ, από τους ένθερμους υποστηρικτές και υμνητές του Ιωάννη Καποδίστρια, γράφει στην Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως.

Ο πατριωτισμός του Καποδίστρια είχε ταυτιστεί με την ορθοδοξία και την εθνική ανεξαρτησία, όχι όμως με την πολιτική ελευθερία και τα πολιτικά δικαιώματα. Ελάχιστα πρόσεξε την κοινωνική πρόοδο των λαϊκών μαζών της Δυτικής Ευρώπης που συντελέστηκε στη διάρκεια της ζωής του και η παράλειψη αυτή τον εμπόδισε να παρατηρήσει την επίδραση που ασκούσε ήδη η κοινή γνώμη στην διαγωγή των περισσοτέρων κυβερνήσεων.

Οι προθέσεις του Καποδίστρια γιά τον τρόπο με τον οποίον θα κυβερνούσε την Ελλάδα, φάνηκαν από τις πρώτες ημέρες της ανάληψης των καθηκόντων του. Κύριος σκοπός του ήταν όλες οι εξουσίες να βρίσκονται συγκεντρωμένες στα χέρια του. Μία από τις πρώτες ενέργειές του ήταν η αναστολή του Συντάγματος της Τροιζήνας. Έφτασε μάλιστα στο σημείο να δηλώσει πως αν το Σύνταγμα δεν ανασταλεί ο ίδιος θα έφευγε αφήνοντας την χώρα και τον λαό της στην τύχη τους. Ακόμη διέλυσε τη Βουλή και στη θέση της τοποθέτησε ένα Συμβουλευτικό Σώμα με την επωνυμία Πανελλήνιον. Αυτό το Συμβουλευτικό Σώμα με 27 μέλη είχε καθαρά διακοσμητικό χαρακτήρα. Χωρισμένο σε τρία τμήματα ανέλαβε τις διοικητικές , οικονομικές και δικαστικές εξουσίες. Ακόμη ίδρυσε την Κεντρική Γραμματεία, ένα είδος υπουργικού συμβουλίου που όμως έπερνε απ΄ευθείας γραμμή από τον ίδιο.

Αφού έθεσε τις βάσεις της εξουσίας έτσι όπως αυτός τις ήθελε ο Καποδίστριας ορκίστηκε ότι θα εκπλήρωνε τις αποφάσεις των Εθνικών Συνελέυσεων της Επιδαύρου, του Άστρους και της Τροιζήνας. Κάτι που δεν τήρησε αφού ευθύς εξ΄αρχής κατήργησε κάθε μορφή αντιπροσωπευτικής συνταγματικής Δημοκρατίας.

Ο Νίκος Σβορώνος στην Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας υποστηρίζει ότι η εξωτερική πολιτική του Καποδίστρια είχε σαν σκοπό να υποτάξει το νέο κράτος στις βλέψεις του Τσάρου.

Στην εσωτερική πολιτική ο Ιωάννης Καποδίστριας δεν κατάφερε να λύσει το κύριο πρόβλημα που αντιμετώπιζε το καινούργιο κράτος. Τη διανομή στους αγρότες της εθνικής γης, που άλλοτε ανήκε στους Τούρκους. Το μεγαλύτερο μέρος της γης αυτής πέρασε στα χέρια των προκρίτων και των κοτζαμπάσηδων ενώ οι αγρότες παρέμειναν και πάλι εξαρτώμενοι από αυτούς. Ωστόσο θα πρέπει κανείς αντικειμενικά να αναγνωρίσει ότι η διακυβέρνηση της χώρας από τον Καποδίστρια αποτελεί την πρώτη σοβαρή προσπάθεια οργάνωσης του ελληνικού κράτους.  Πρώτος αυτός φροντίζει γιά την δημόσια εκπαίδευση, καταστέλει την πειρατία, διοργανώνει την διοίκηση. Η προσπάθειά του να επιβάλει κάποια πειθαρχία στο πνεύμα των προκρίτων που ήθελαν να αντικαταστήσουν στην ελεύθερη Ελλάδα τους Τόυρκους αξιωματούχους, συνάντησε από την πλευρά τους μεγάλη αντίδραση. Κι΄ίσως ήταν αυτή η αιτία και ο λόγος που όπλισε τα χέρια των Μαυρομιχαλαίων..

Το πρωινό της Κυριακής 27^ης Σεπτεμβρίου του 1831, ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας θα πέσει νεκρός έξω από την είσοδο του ναού του Άγιου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο από τις σφαίρες των Κωνσταντίνου και Γιώργη Μαυρομιχάλη.

Υποστηρίχτηκε ότι την δολοφονία οργάνωσαν οι Πρεσβευτές της Αγγλίας και της Γαλλίας με σκοπό να εξασθενήσουν τη Ρωσσική επιρροή στην Ελλάδα. Χωρίς να έχει αποδειχτεί κάτι συγκεκριμένο, το γεγονός είναι ότι οι δύο αυτές χώρες εμψύχωναν την αντιπολίτευση στην πολιτική του Καποδίστρια. Όμως η πολιτική του αυτή δημιουργούσε πολλές αντιδράσεις όχι μόνο μέσα στον απλό λαό αλλά και στις τάξεις των κοτζαμπάσηδων που δεν ήθελαν να παραχωρήσουν τίποτα από την τοπική τους εξουσία.

Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια θα σηματοδοτήσει μιά νέα εποχή γιά την διακυβέρνηση της χώρας. Οι πρόκριτοι, οι κοτζαμπάσηδες, οι καπεταναίοι θα αρχίσουν έναν αγώνα γιά την εξουσία. Γιά να καταλήξει η Ελλάδα στην βασιλεία του Όθωνα που με τον ερχομό του στην Ελλάδα μαζύ του, εκτός από τους Βαβαρούς θα φέρει και τους ασκούς του Αιόλου.

Στην Κέρκυρα, λίγο έξω από την πλατεία του Σαν Ρόκκο βρίσκεται η μικρή μονή της Παναγίας της Πλατυτέρας. Στο προάυλιο αυτής της μικρής εκκλησιάς βρίσκεται ένας απλός τάφος όπου μέσα του κρύβει τα οστά του Ιωάννη Καποδίστρια. Μιά απλή μαρμάρινη πλάκα αναφέρει. Ενθάδε κείται ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας. Δίπλα του ακριβώς είναι ο τάφος του αδελφού του, Αυγουστίνου Καποδίστρια.