Αναπροσαρμογή με υποτίμηση της δραχμής κατά 50% - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Από 15.000 δρχ. το δολάριο πήγε το 1953 στις 30.000 και αργότερα στις 30 δρχ., ενώ ανάπηροι και θύματα πολέμου στάθηκαν αρωγοί στο Κράτος, χαρίζοντας το δώρο του Πάσχα!

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Φωτο: Ο Σπ. Μαρκεζίνης ανακοινώνει αιφνιδίως ραδιοφωνικώς υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολαρίου

9 Απριλίου 1953, ο υπουργός Συντονισμού της κυβερνήσεως του Παπάγου Σπύρος Μαρκεζίνης, ανακοίνωσε αιφνιδίως από το γραφείο της οικίας του στην οδό Λυκαβηττού 5 στο Κολωνάκι, την υποτίμηση της δραχμής έναντι του δολαρίου κατά 100% με σκοπό την προσέλκυση ξένου κεφαλαίου, αύξηση του τουρισμού και ανόρθωση της οικονομίας. Έτσι  η τιμή του  ενός δολαρίου, από 15.000 δρχ. ανέβηκε στις 30.000.

Εκείνο το διάστημα, μετά το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ, διαμορφώθηκε  για την Ελλάδα μια δύσκολη κατάσταση στον οικονομικό τομέα. Στην κυβέρνηση του Στρατάρχη Παπάγου, το υπουργείο Συντονισμού κατείχε ο Σπύρος Μαρκεζίνης, ο οποίος σε μια συνεργασία που είχε με τον προκάτοχο του Γεώργιο Καρτάλη, πάνω σε Έκθεση του διοικητού της Τραπέζης Ελλάδος Βαρβαρέσσου, ασχολήθηκαν με την αναφορά του στην υποδεικνυόμενη αναπροσαρμογή. Ο Καρτάλης υποστήριζε, ότι οποιαδήποτε αναπροσαρμογή θα ήταν περιττή, και έπρεπε να συνεχισθεί η ίδια  νομισματική  πολιτική, που είχε οδηγήσει  την τιμή της χρυσής λίρας σε ανεκτά ψψεπίπεδα.

Ο Βαρβαρέσσος ήδη από την εποχή του Μεταξά και μετά επί  Βούλγαρη, επέμενε ότι η χώρα έπρεπε να περιορισθεί στην οργάνωση του κρατικού μηχανισμού, βασισμένη κυρίως στη Ναυτιλία, την Αγροτική Οικονομία και τον Τουρισμό και ότι πέραν αυτών των δυνατοτήτων, δεν μπορούσε να στηριχθεί το οικονομικό μέλλον της χώρας.

Ο Μαρκεζίνης, μελετώντας   την  οικονομική κατάσταση,  πίστευε  πρωτίστως στην αναπροσαρμογή της τιμής της δραχμής πάνω στην οποία θα στήριζε τη νέα οικονομική πολιτική της κυβερνήσεως. Η αναπροσαρμογή προϋπέθετε την ισοσκέλιση του προϋπολογισμού με κύριο  σκοπό το όφελος υπέρ των Δημοσίων Οικονομικών και όχι υπέρ της Οικονομίας.

Με αυτά τα δεδομένα πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στην οποία μετείχαν ο Μαρκεζίνης, αρμόδιοι υπουργοί, ο διοικητής της Τραπέζης Ελλάδος Μαντζαβίνος ο αμερικανός πρέσβης Γιόστ και ο αμερικανός εκπρόσωπος στη Νομισματική Επιτροπή Κοστάντζο, ο οποίος σε κάποια στιγμή διαφώνησε, άσκησε βέτο, με αποτέλεσμα να του πει σε έντονο ύφος ο Μαρκεζίνης «κρατείστε  τη γνώμη σας δια τον εαυτό σας, του λοιπού  δεν θα με ξαναδείτε…» Λίγες μέρες μετά, έγινε νέα σύσκεψη για τα ελλείμματα  που ήταν σημαντικά και η εξασφάλιση πόρων για τη ισοσκέλιση του προϋπολογισμού. Σ’ εκείνες τις δύσκολες στιγμές  ήρθαν αρωγοί  ακόμα και οι ανάπηροι και τα θύματα πολέμου, δίνοντας το καλό παράδειγμα, εκχώρησαν το δώρο του Πάσχα στο Δημόσιο κι έτσι  επετεύχθη η ισοσκέλιση.

Φωτο: Η πρώτη μεγάλη οικονομική σύσκεψη με τους Μαρκεζίνη, Μητρέλια, Παπαληγούρα, Μαντζαβίνο, Κοστάντζο κ.α.

Για την επιτυχία της αναπροσαρμογής, δεν αρκούσε μόνο η ισοσκέλιση  αλλά ο καθορισμός νέας τιμής του δολαρίου. Σε συνεργασία με τους στενούς του συνεργάτες ο Μαρκεζίνης πήρε τις αποφάσεις του, τις γνωστοποίησε μόνο στον πρωθυπουργό Παπάγο  και ποντάροντας  στον αριθμό 9, ημέρα των γενεθλίων του (9-4-1909) διάλεξε αυτή την ημέρα, στις 9 το βράδυ της 9-4-1953 και ανήγγειλε από ραδιοφώνου την αναπροσαρμογή. Η τιμή του δολαρίου από 15.000 δρχ διπλασιάστηκε στις 30.000. Ο Μαρκεζίνης  διάλεξε αυτήν την ημέρα, για έναν ακόμα λόγο. Ήταν Μεγάλη Πέμπτη και ακολουθούσε πενθήμερο αργιών του Πάσχα. Έτσι θα απεφεύγετο αντίδραση χωρίς να κλείσει το Χρηματιστήριο. Αργότερα, πάλι από ραδιοφώνου, έκοψε τα τρία μηδενικά, καθορίζοντας την τιμή του δολαρίου στις 30 δρχ.

Φωτο: Ο Μαρκεζίνης με τον ίδιο τρόπο, ανακοινώνει: 1Δολάριο=30 δρχ.

Ο βασιλιάς Παύλος που είχε άγνοια,  διαμαρτυρήθηκε διότι δεν τον ενημέρωσαν για ένα τέτοιο σημαντικό μέτρο. Ο Μαρκεζίνης που φοβήθηκε μήπως διαρρεύσει από το ανακτορικό περιβάλλον, είπε στον βασιλιά: «Μεγαλειότατε καθήκον μου ήταν να ενημερώσω τον πρωθυπουργό και αυτό έκανα. Τα  παράπονα σας να τα απευθύνετε σ’ εκείνον». Φυσικά ο βασιλιάς, δεν θα το αποτολμούσε…

Φωτο: Ο πρωθυπουργός, στρατάρχης Αλέξ. Παπάγος, ο μόνος που γνώριζε την αναπροσαρμογή

Φωτο: Ο βασιλιάς Παύλος διαμαρτυρήθηκε γιατί δεν τον ενημέρωσαν

Η Αναπροσαρμογή θεωρήθηκε  ρωμαλέα πράξη και επιτυχής, γιατί η τιμή του δολαρίου για πολλά χρόνια ήταν σταθερή (20-4-1967: 29,85δρχ. και 1974: 29,60). Για την επιτυχία της αναπροσαρμογής απαιτείτο τότε συγκράτηση τιμών (έγινε με  την επιδότηση ειδών πρώτης ανάγκης, έλεγχο τιμών, προσέλκυση κεφαλαίων, εισροή πόρων) χρειάζονταν όμως και δραχμές. Έτσι  εκδόθηκε εσωτερικό λαχειοφόρο δάνειο ύψους 300 εκατ. ενώ δυο μήνες μετά ο Ξεν. Ζολώτας  για την πλήρη επιτυχία της αναπροσαρμογής,  πρότεινε την έκδοση βραχυπροθέσμων εντόκων γραμματίων  του Δημοσίου με ρήτρα συναλλάγματος. Η οικονομική μεταρρύθμιση είχε ως αποτέλεσμα την εμπιστοσύνη του λαού προς την δραχμή, την αύξηση της αποταμίευσης και την νομισματική σταθερότητα. Μοναδική αντίδραση η απεργία της ΓΣΕΕ χωρίς επιτυχία…