Ο Έλληνας ποιητής Αγγ. Σικελιανός που ζωντάνεψε την Δελφική Ιδέα - Του Τάσου Κοντογιαννίδη

Ο λάτρης  της ελληνικής ομορφιάς και ο θαυμαστής της Αρχαίας Ελλάδος

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

akontogiannidis@yahoo.gr

Φωτο: Ο Άγγελος Σικελιανός με την σύζυγο του, Εύα Πάλμερ

Τέτοιες μέρες του 1951, έφυγε από τη ζωή μία εξέχουσα προσωπικότητα των Ελληνικών γραμμάτων, λάτρης της αρχαίας Ελλάδος, που πρόβαλε  με σπουδαία έργα τον αρχαίο πολιτισμό, ο Άγγελος Σικελιανός. Πολλοί Έλληνες τον θυμούνται από δύο γεγονότα:

-Από τις καταπληκτικές «Δελφικές Εορτές» που οργάνωνε από το 1927 στους Δελφούς, με την σύζυγό του Εύα, αναβιώνοντας τα Δελφικά ιδεώδη, με εκδηλώσεις, ομιλίες, παραστάσεις, αθλητικούς αγώνες και ξεναγήσεις, προσελκύοντας  χιλιάδες ξένους επισκέπτες και,

-Από τον συγκινητικό  επικήδειο με τη μορφή ποιήματος που εκφώνησε  πάνω στον τάφο του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, μπροστά στις χιλιάδες των Αθηναίων. Μια κηδεία που μετετράπη σε μεγάλη αντιστασιακή εκδήλωση των υπόδουλων Ελλήνων, μεσούσης της γερμανικής κατοχής, όπου άκουσαν με τη βροντώδη φωνή του, το: «Ηχήστε οι σάλπιγγες… οι  σημαίες οι φοβερές της λευτεριάς, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!»

Φωτο: Άνθη στο φέρετρο του Κωστή Παλαμά

Ο Άγγελος Σικελιανός, γεννήθηκε στη Λευκάδα τα 1884 από πατέρα δάσκαλο, με κλίση, από νεαράς ηλικίας στην ποίηση. Στα 18 του, ενώ σπουδάζει στη Νομική, γράφει ποιήματα που διαβάζουν οι Αθηναίοι στα περιοδικά «Νουμά», «Παναθήναια» και «Διόνυσο». Δυο χρόνια μετά, σ’ ένα ταξίδι του στη Λιβύη γράφει  τον «Αλαφροΐσκιωτο» και όταν επιστρέφει στην Λευκάδα τον περιμένει μία έκπληξη…

Είχε δυο αδελφές, την Ελένη και την Πηνελόπη. Η Ελένη, σ’ ένα της ταξίδι στην Ευρώπη,  γνώρισε την φιλότεχνη αμερικανίδα Εύα Πάλμερ την οποία έφερε σ’ επαφή με τον αδελφό της στην Λευκάδα. Η Εύα γοητεύτηκε από τον Άγγελο και άρχισε με ταχείς ρυθμούς να προσαρμόζεται  στη ζωή του νησιού, στις τοπικές συνήθειες και να μαθαίνει την ελληνική γλώσσα. Όμως οι  νησιώτες δεν την έβλεπαν με καλό μάτι  και την αποκαλούσαν «ζάρκη» (στην τοπική διάλεκτο γυμνή), επειδή αρεσκόταν να ντύνεται πότε με αρχαιοελληνική εσθήτα και άλλοτε με αποκαλυπτικές φορεσιές. Εν τούτοις παντρεύτηκαν και το 1906 γεννιέται ο γιός τους Γλαύκος.

Ο Σικελιανός δεν έκανε εκείνο που θα έκαναν οι σημερινοί «διανοούμενοι». Στρατεύθηκε τα 1912  για τους Βαλκανικούς πολέμους, όπως έκαναν  πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων, ανάμεσα τους και ο φίλος του Νίκος Καζαντζάκης. Το 1921 στράφηκε στην Δελφική ιδέα, με την Εύα, σωστή ιέρεια, μη λογαριάζοντας καμιά θυσία να ξοδεύει  αφειδώλευτα  από τα πλούτη της για την προβολή του μεγαλόπνευστου  συζύγου της, στη δημιουργία ενός Παγκόσμιου  Πνευματικού Κέντρου με προβολή του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Αυτό οδήγησε το ζεύγος Σικελιανού να εγκατασταθεί στους Δελφούς και τον Μάιο του 1927 εγκαινιάστηκαν οι δελφικές εορτές για τις οποίες μιλούσαν όλοι στο εξωτερικό.

Φωτο: Δελφικές γιορτές το 1930

Δυστυχώς η «Δελφική Ιδέα» δεν κράτησε πολύ. Το 1937 η Εύα έφυγε στην Αμερική και δεν ξαναγύρισε και ο Σικελιανός θα αφοσιωθεί στην ποίηση και στη νέα συμβία του την Άννα Καραμάνου, σύζυγο γιατρού, που γνώρισε ένα χρόνο μετά και παντρεύτηκαν στις 17-6-1940.

Φωτο: Με την δεύτερη σύζυγο του, Άννα

Ο Άγγελος Σικελιανός  υπήρξε ένας μεγάλος  λυρικός ποιητής. Μεγάλη  και ανεξάρτητη  στέρνα  της έμπνευσης του η θρησκευτική αρχαιότητα, η πανάρχαια και η τωρινή Ελλάδα, η φύση της, το άπλετο φως, η ιστορία της, οι άνθρωποι της, η παράδοση  και η εθνική μας κληρονομιά.

Φωτο: Με τον φίλο του, Νίκο Καζαντζάκη

Το πολυσήμαντο έργο του τον κατέταξε μεταξύ των πέντε μεγάλων της νεοελληνικής ποίησης. Ο στίχος του, ελεύθερος και σφιχτός, κυλάει συχνά ορμητικός σαν χείμαρρος λυρικού λόγου και μεστού νοήματος. Μεταπολεμικά προτάθηκε τρείς φορές για το βραβείο Νόμπελ χωρίς να το πάρει. Σπουδαία έργα της μεγάλης αυτής ποιητικής φυσιογνωμίας  της νεώτερης Ελλάδος ηταν «Ο Αλαφροΐσκιωτος», «Πρόλογος στη ζωή»,  «Στίχοι», «Το Πάσχα των Ελλήνων», ενώ έγραψε τραγωδίες όπως  «ο Διγενής», «Ο Χριστός στη Ρώμη», «Δαίδαλος» κ.α.

Στα αρχές του 1951, επελέγη για ακαδημαϊκός και ο Διονύσιος Κόκκινος  πήγε στο σπίτι του (Πάνου Αραβαντινού 1 Κηφισιά) και του το ανακοίνωσε κι εκείνος δέχτηκε. Όμως η ασθένεια της ημιπληγίας δεν τον άφησε… Νοσηλεύτηκε  με λοίμωξη στο Νοσοκομείο Παμμακάριστος στα Πατήσια. Κάποιος του έφερε λουλούδια, πήρε δύο τριαντάφυλλα και τα έδωσε στην προϊσταμένη. «Ένα για τον Χριστό, και ένα για την Παναγιά…» της είπε. Έκανε κατόπιν το σταυρό του και τα δάκρια έτρεχαν από συγκίνηση… Λίγο μετά κατελήφθη από επιθανάτιο ρόγχο και εξέπνευσε στις 8 μ.μ. της 19-6-1951 στα χέρια της αγαπημένης  του Άννας…