Βασίλης Τσιτσάνης: "Τα βλέπω σκοτεινά" (Γλυκοχαράζουν τα βουνά)

Η ιστορία πίσω απ’ το τραγούδι του Β.Τσιτσάνη

Γράφει ο Βαγγέλης Ρέτσας* 

Φωτό: nakas.gr

Θα πάμε πολλά χρόνια πίσω αγαπητοί φίλοι και συγκεκριμένα στο μακρινό 1952.

Ο εμφύλιος πόλεμος στα βουνά της πατρίδας έχει τελειώσει.

Τα πράγματα όμως είναι πολύ άσχημα, με τους Έλληνες να είναι χωρισμένοι σε νικητές και ηττημένους.

Και φυσικά, «ουαί της ηττημένοις»! 

Κάποιοι απ’ αυτούς κατάφεραν και πέρασαν στις τότε λαϊκές δημοκρατίες, ενώ οι υπόλοιποι είχαν απ’ το 1947 γεμίσει τα ξερόνησα του Αιγαίου. 

Αρκετοί βέβαια σκοτώθηκαν στη μάχη, ενώ κάποιοι άλλοι εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες απ’ τα στρατοδικεία της εποχής.

Παντού υπάρχει η παρουσία του αστυνομικού κράτους. Στη χώρα, εκτός των άλλων, βασιλεύει η φτώχεια, η ανεργία και κυρίως ο τρόμος.

Μέσα σε αυτή την τόσο ζοφερή κατάσταση το λαϊκό τραγούδι συνεχίζει να αντιστέκεται και εν τέλει να καταφέρνει να κερδίζει τις εντυπώσεις και κυρίως τις καρδιές του απλού κόσμου.

Να αναφέρουμε εδώ, πως το λαϊκό τραγούδι αυτή την εποχή έχει να αντιμετωπίσει τεράστιες δυσκολίες και εμπόδια. Πρώτα-πρώτα τη λογοκρισία, η οποία ως πέλεκυς έπεφτε κάθε φορά που κάποιο κομμάτι άφηνε έστω ένα υποννοούμενο, μια αιχμή για την κακούργα κοινωνία π.χ. ή την καταραμένη φτώχεια, κ.λ.π.

Εκεί όμως που η λογοκρισία ήταν αμείλικτη και που έμπαιναν σε κίνδυνο ακόμη κι οι συντελεστές τέτοιου είδους τραγουδιών, ήταν όταν οι λαϊκοί στίχοι προσπαθούσαν να μιλήσουν πιο ανοιχτά για την άσχημη κοινωνική και πολιτική κατάσταση που επικρατούσε, ή εξέφραζαν, έστω και ήπια, την παραίνεση του δημιουργού σε αγώνες, με σαφή στόχο την κοινωνική αλλαγή.

Αυτά απαγορεύονταν δια ροπάλου.

Στο μεταξύ, εκείνη την εποχή, αρχές της δεκαετίας του '50, γέμισε το καλλιτεχνικό στερέωμα με Τζωρτζ Μέλοντυ, Τόνυ Ράις, Εύα Στιλ, Κορίνα, Νορίνα, και διάφορους άλλους.

Τότε, επίσης, ήταν που γεννήθηκαν και τα διάφορα τρίο, όπως το τρίο Μπελκάντο, το τρίο Καντσόνε, το τρίο Μουτσάτσος και άλλα.

Στην αυγή του 1950, ο κόσμος χορεύει ροζάνες, τίκο-τίκο, μάμπο, αμαπόλες, σάμπες κ.λπ.

Ωστόσο, τα μπουζούκια του Τσιτσάνη, του Μητσάκη, του Παπαϊωάννου, του Χιώτη αλλά και των νεότερων, του Τζουανάκου, του Θόδωρου Δερβενιώτη, του Μπάμπη Μπακάλη, του Στέλιου Καζαντζίδη, του Γιώργου Λαύκα, είναι εκείνα που μεγαλουργούν και αντέχουν στο χρόνο και στρώνουν ουσιαστικά το δρόμο για τον ερχομό του έντεχνου λαϊκού τραγουδιού και της πιο ρωμαλέας έκφανσής του, που είναι το πολιτικό τραγούδι των δεκαετιών του ’60-’70. Θα μιλήσουμε και γι’ αυτό (το πολιτικό τραγούδι), σε κάποιο άλλο άρθρο.

1952 λοιπόν. Το παρακράτος κυβερνά και τα ξερόνησα είναι γεμάτα. Τη συγκεκριμένη χρονιά, ο Νίκος Μπελογιάννης κι οι σύντροφοί του εκτελούνται παρά την αντίδραση της κοινής γνώμης, εγχώριας και ξένης.

Την ίδια στιγμή, το λαϊκό τραγούδι στέκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Κυρίαρχος στο χώρο είναι αναμφισβήτητα ο Βασίλης Τσιτσάνης. Παραδίπλα ο Παπαϊωάννου, ο Μητσάκης, ο Χιώτης, ο Καλδάρας, ο Χατζηχρήστος. 

Επίσης, νέα φυντάνια κάνουν την εμφάνιση τους, όπως ο Μπάμπης Μπακάλης, ο Σταύρος Τζουανάκος, ο Γιάννης Τατασόπουλος, ο Πάνος Πετσάς, ο Γιώργος Λαύκας, κ.α. Ο πήχυς της ποιότητας ανεβαίνει σε τρομακτικά ύψη με αποτέλεσμα να βγαίνουν νέα τραγούδια σταθμοί στην πορεία του λαϊκού τραγουδιού.

Παράλληλα, βγαίνουν στο μεϊντάνι και νέοι τραγουδιστές και τραγουδίστριες, άξιοι συνεχιστές των παλαιότερων.

Σταύρος Τζουανάκος, Στ.Καζαντζίδης, Γρ.Μπιθικώτσης, Μ.Νίνου, Κ.Γκρέυ, Π.Πάνου, Ρένα Ντάλια, Σεβάς Χανούμ, Γιώτα Λύδια κ.α.

Στα 1952 λοιπόν γράφονται αρκετά κομμάτια υψηλού επιπέδου από όλους τους λαϊκούς συνθέτες .

Εκείνη τη χρονιά ο Τσιτσάνης, εκτός των άλλων, γράφει το εκπληκτικό ζεϊμπέκικο με τίτλο «Τα βλέπω σκοτεινά» ή αλλιώς «Γλυκοχαράζουν τα βουνά». 

Καλεί λοιπόν έναν παλαιότερο τραγουδιστή να το ερμηνεύσει, έναν τραγουδιστή που έχει πει τις περισσότερες προπολεμικές του επιτυχίες, αλλά και αρκετές απ’ αυτές του διαστήματος 1946-1949, όταν άνοιξε εκ νέου το εργοστάσιο παραγωγής δίσκων καθώς τέλειωσε ο Β΄παγκόσμιος πόλεμος.

Μιλάμε για τον τεράστιο Στράτο Παγιουμτζή.

Video από sekarius87

Μπαίνουν στο στούντιο λοιπόν κι αρχίζει η φωνοληψία.

Το κομμάτι έχει κουπλέ και ρεφρέν σύμφωνα με την νέα μόδα που έχει παγιωθεί πια στα περισσότερα  λαϊκά τραγούδια.

Το ρεφρέν λέει: «Γλυκοχαράζουν τα βουνά, μα εγώ τα βλέπω σκοτεινά». Όμως ο Στράτος τη λέξη «βλέπω» από τότε που πρωτομίλησε στη ζωή του την έλεγε «γλέπω». Στόοοπ! Φωνάζει αμέσως ο Τσιτσάνης κι απευθυνόμενος στον Παγιουμτζή του λέει: «Στράτο! Όχι γλέπω αλλά βλέπω». 

«Έγινε Τσίλα**», του απαντά ο Στράτος, «Ό,τι πεις!». 

Να μην τα πολυλογώ, 5 έως 6 φορές σταμάτησε τη φωνοληψία ο Τρικαλινός βάρδος, μα ο Στράτος ενώ στο πρώτο ρεφρέν έλεγε κανονικά «Βλέπω» στο επόμενο ασυναίσθητα ξαναγύριζε στο «Γλέπω». 

Ο Τσιτσάνης είχε εκνευριστεί πάρα πολύ μέχρι που σκεφτόταν να διακόψει την ηχογράφηση.

Ο Σπύρος Περιστέρης που ήταν ο μαέστρος της δισκογραφικής εταιρείας και παρεβρίσκετο στην ηχογράφηση, πιάνει το Στράτο και του προτείνει το εξής: «Μόλις φτάσει η στιγμή να πεις «Βλέπω», του λέει, θα έχω γράψει με μεγάλα γράμματα σε ένα χαρτόνι τη λέξη αυτή και αμέσως θα το σηκώσω να το δείς».

Το κομμάτι έχει 3 κουπλέ και 3 ρεφρέν. Στα δύο πρώτα λοιπόν πράγματι λέει «βλέπω», στο τρίτο, μολονότι σήκωσε το χαρτόνι στην ώρα του ο Περιστέρης, ο Στράτος είπε «γλέπω». Ο Τσιτσάνης ούτε λόγος να το ξαναπάνε. Εξάλλου είχαν χαλάσει και αρκετό κερί το οποίο παρεμπιπτόντως ήταν ακριβό. Συνεπώς, το κομμάτι πέρασε στα αυλάκια του 78άρη δίσκου με το «γλέπω» να ακούγεται στο τελευταίο ρεφρέν. 

Το απότελεσμα όμως ήταν εκπληκτικό. Η δε φωνή του Στράτου ανυπέρβλητη, λαϊκότατη κι επιβλητική, κατάφερε μια χαρά να περάσει το υπέροχο αυτό τραγούδι στην ιστορία και να ακούγεται στους αιώνες των αιώνων με τη λέξη «ΓΛΕΠΩ».

Όλα αυτά τα διηγείται η Βαγγελιώ Μαργαρώνη σε συνέντευξή της στο περιοδικό «Λαϊκό τραγούδι», η οποία στην συγκεκριμένη ηχογράφηση συμμετείχε παίζοντας ακορντεόν.

Υ.Σ. Να πούμε βέβαια ότι τότε η ηχογράφηση πραγματοποιούνταν με όλη την ορχήστρα μαζί. Αν τυχόν γινόταν κάποιο λάθος σταματούσαν και πήγαιναν το κομμάτι απ΄την αρχή. 

Αργότερα, πολύ αργότερα, ήρθε το play back που το κάθε όργανο πήγαινε μόνο του κι ηχογραφούσε το μέρος του όπως και ο τραγουδιστής βέβαια.

Ακόμα, έχει αξία να αναφέρουμε, ότι με το συγκεκριμένο τραγούδι τέλειωσε κι η πολυετής συνεργασία του Τσιτσάνη με τον Στράτο Παγιουμτζή.

Βέβαια η σχέση τους είχε διαρραγεί πολύ νωρίτερα καθώς ο Στράτος απαιτούσε για το κάθε κομμάτι να έχει το 50%. Κάτι που ήταν αδύνατο να δεχτεί ο Τρικαλινός βάρδος. Εξάλλου είχε βρει άξιο αντικαταστάτη του Παγιουμτζή, καθιερώνοντας τον Πρόδρομο Τσαουσάκη στην δισκογραφία απ’ το 1946 με τον οποίο έγραψαν για μια δεκαετία λαμπρές σελίδες δόξας.

**Τσίλας: Παρατσούκλι του Τσιτσάνη

 *Βαγγέλης Ρέτσας- Μουσικός

 Αρχές Νοέμβρη 2023