Ελευθερία Αρβανιτάκη: «Ας γίνουμε πιο εξομολογητικοί»

* Η πρώτη φορά που τραγούδησα μπροστά σε κόσμο ήταν... όταν, τεσσάρων ή πέντε ετών, με πήγαινε η μαμά μου στον οδοντίατρο. Ανέβηκα στο καπό του λεωφορείου και τραγούδησα ένα από τα δροσερά κινηματογραφικά του Χατζιδάκι με τη Βουγιουκλάκη -δεν θυμάμαι ποιο. Θυμάμαι όμως ότι όλο το λεωφορείο με χειροκρότησε ενθουσιωδώς!

* Οταν ακούω τις πρώτες μου ζωντανές ηχογραφήσεις... αυτές που ανήκουν στην εποχή της Οπισθοδρομικής, νιώθω μεγάλη τρυφερότητα. Μερικές φορές ακούω μια ωριμότητα που δεν αναγνώριζα τότε. Αλλοτε, βέβαια, γελάω ακούγοντας πόση πόζα επιστράτευα. Οταν είσαι είκοσι χρονών κι η ζωή είναι μπροστά σου γεμάτη χυμούς, είναι ο μόνος τρόπος που μπορείς να σκεφτείς για να τραγουδήσεις στίχους όπως «βαρέθηκα τον κόσμο πια, καλογριά θα γίνω»...

* Κάτι που ξέρω ότι τελείωσε μαζί με τα χρόνια της Οπισθοδρομικής είναι... η αθωότητα.

* Πολλά τραγούδια τα έχω συνδέσει με ιστορίες που έχω ζήσει. Ας πούμε... το «Παράπονο» του Ελύτη σε μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Οι στίχοι «Οσο κι αν κανείς προσέχει, όσο κι αν το κυνηγά, πάντα θα 'ναι αργά, δεύτερη ζωή δεν έχει» άλλαξαν και τη δική μου ζωή. Μόλις συνειδητοποιείς ότι αυτό ζεις κι αυτό περνά και φεύγει, αποφασίζεις ότι πρέπει να το αξιοποιήσεις με έναν τρόπο που έχει ουσία. Αυτό και μόνο ορίζει πώς θα συμπεριφερθείς απέναντι στον άνθρωπό σου, στα παιδιά σου, στη δουλειά σου, απέναντι στον πόνο και τη χαρά.

* Πολλοί τραγουδιστές είναι προληπτικοί ή απλά συνηθίζουν να κάνουν κάτι πριν βγουν στη σκηνή. Εγώ... πέντε-δέκα λεπτά πριν βγω, θέλω να μη μου μιλάνε και να μη μιλώ. Προσπαθώ να κατευνάσω το άγχος μου, να αφουγκραστώ πόσο χαλαρό ή συγκρατημένο είναι το κοινό. Κι αυτό το νιώθω με το που σβήνουν τα φώτα: Είναι ο τρόπος που θα χειροκροτήσουν, η στιγμή που θα σταματήσουν οι κουβέντες, είναι οι λεπτομέρειες που προδίδουν την προσμονή ή την εγκράτεια.

* Η τελευταία μου σκέψη πριν βγω μπροστά στον κόσμο είναι... η απόλυτη συγκέντρωση σε κάτι που πρόκειται να συμβεί και δεν έχει καμία σχέση με το πριν. Βηματίζω για να μπει το σώμα σ' έναν ρυθμό και προσπαθώ να πετάξω οτιδήποτε υπήρχε πριν από μένα και να μπω σε μια άλλη κίνηση, εκτός λογικής. Κάνω τον σταυρό μου και βγαίνω. Δεν τον κάνω ως πιστή, αλλά γιατί εκείνη την ώρα αισθάνομαι ότι κάποιος, κάτι, θέλω να με βοηθήσει.

Η επικοινωνία με τον κόσμο

* Μια στιγμή σε συναυλία που δεν θα ξεχάσω ποτέ... ήταν όταν τραγουδούσα με την ορχήστρα του Φίλιπ Γκλας στο φεστιβάλ της Λιόν. Είχα μόλις τελειώσει το «Τζιβαέρι», όταν σηκώθηκε όλος ο κόσμος και πέταξε ψηλά με ενθουσιασμό τα μαξιλάρια στα οποία καθόταν. Δίπλα μου ο Γκλας χαμογελούσε ευτυχισμένος. Αργότερα μου είπε ότι σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο στον χώρο αυτόν.

* Για ν' ακούσω μια άλλη άποψη στις πρόβες μιας συναυλίας ή στο στούντιο, πρέπει... να είμαι στις καλές μου. Διαφορετικά δεν θέλω να πειραχτεί τίποτα.

* Το κοινό που χαίρομαι να βλέπω από τη σκηνή... είναι το κοινό που ταυτίζεται μαζί μου. Ψέματα να πω;

* Οταν καμιά φορά ο κόσμος είναι αμήχανος ή και ψυχρός... το λέω: Π.χ. «Δεν σας αισθάνομαι να πίνουμε το ίδιο ποτήρι. Κάτι πρέπει να κάνουμε». Αυτό που αισθάνεσαι πρέπει να το πεις, αλλά μ' έναν τρόπο γλυκό και με χιούμορ. Τότε πάντα δουλεύει. Γίνεται ένα κλικ και όλοι χαλαρώνουν.

* Κι όταν κάποιος με ενοχλεί με τον καπνό του, ιδίως από τα μπροστινά τραπέζια... πάλι το λέω. Αλλά δεν μ' ενοχλεί τόσο το τσιγάρο. Το πούρο δεν αντέχω.

* Τραγουδώ διαφορετικά σ' ένα θέατρο απ' ό,τι σ' ένα κέντρο ή ένα στάδιο... γιατί η συμπεριφορά του κοινού είναι διαφορετική. Στο στάδιο η μαζικότητα φέρνει την καλοκαιρινή αύρα της γιορτής. Στο κέντρο λειτουργείς συνωμοτικά μ' έναν κόσμο που και πίνει και καπνίζει κι εσύ μ' αυτή τη σύμβαση συνεννοείσαι μαζί του. Στο θέατρο, τέλος, το κοινό ακούει πιο προσεκτικά. Είναι πιο δύσκολο και απαιτητικό. Κι εκεί τραγουδώ πιο εσωτερικά.

* Διαφορετικά τραγουδώ και όταν το κοινό δεν είναι Ελληνες. Με τους ξένους... κάνω λάθος στους στίχους!

* Οποτε ήμουν ερωτευμένη... αισθανόμουν τραγουδώντας πολύ πιο σίγουρη, πιο δυνατή. Είναι παράλογο αυτό, αλλά και ο έρωτας είναι ένα παράλογο συναίσθημα, που σε βγάζει απ' το μέτρο, σου δίνει δύναμη.

* Καταλαβαίνω ότι τραγούδησα πολύ καλά, όταν... αισθάνομαι ότι έχω τραγουδήσει τόσο εσωτερικά, που ο κόσμος το αντιλαμβάνεται και ανταποκρίνεται αντίστοιχα. Αλλοτε, βέβαια, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: Πιστεύεις ότι έχεις τραγουδήσει αδιάφορα, αλλά το κοινό ξεσηκώνεται. Κι άλλοτε νομίζεις ότι κάτι κατάφερες, αλλά... δεν γίνεται τίποτα. Πώς εξηγούνται ολ' αυτά; Δεν έχω ιδέα! Κι έχω αποφασίσει ότι είναι πιο ωραίο να μην το ψάξω.

* Κι όμως, μπορείς να τραγουδήσεις Χατζηγιάννη και ύστερα από λίγο μετά Τσιτσάνη. Αρκεί... να τα συνδέει η δική σου ειλικρίνεια. Μπορείς δηλαδή να ταιριάξεις διαφορετικά ακούσματα, αρκεί να σε καλύπτουν πλήρως. Αυτό περνάει στο κοινό.

* Συχνά θέλω να τολμήσω στη σκηνή περισσότερα τραγούδια από κείνα που ο κόσμος περιμένει από μένα... Και το κάνω. Αλλα αντέχουν, άλλα στην τρίτη παράσταση τα έχω βγάλει. Για μερικά κομμάτια που είναι δύσκολο να αγαπηθούν από τον κόσμο, έχω επιμείνει τόσο συστηματικά, ώστε είχε αποτέλεσμα.

* Η συναυλία που με συγκίνησε φέτος... μου αποκαλύφθηκε μεσ' από το You Tube: Μια γιαγιά 80 χρόνων που τραγούδησε υπέροχα το «Νο regrets», την αγγλόφωνη εκδοχή του «Νο, je ne regrette rien» της Εντίθ Πιάφ, στο «Βρετανία, έχεις ταλέντο». Ξέρετε, οι επαγγελματίες δύσκολα συγκινούμαστε πια. Αλλά έπαθα πλάκα!

* Το ντουέτο που ονειρεύομαι να κάνω στη σκηνή... είναι στον χώρο του ανέφικτου: Θα 'θελα να στεκόμουν πλάι στην Ουμ Καλσούμ.

* Οταν βλέπω βίντεο με τη Λέιντι Γκάγκα, την Μπιγιονσέ ή την Κριστίνα Αγκιλέρα στη σκηνή, καθώς και μερικές δικές μας που χρησιμοποιούν το ίδιο έντονα τη σεξουαλικότητά τους... σκέφτομαι ότι οι πρώτες είναι ένα κομμάτι της αγγλόφωνης ποπ κουλτούρας. Υπάρχει με παραλλαγές εδώ και δεκαετίες. Αλλωστε, η Λέιντι Γκάγκα έχει πολύ χιούμορ σ' αυτό που κάνει. Η Μπιγιονσέ είναι απίστευτη ερμηνεύτρια. Το ίδιο και η Αγκιλέρα. Οταν μιλάμε για τέτοια ταλέντα και η σεξουαλικότητα τα συμπληρώνει, δεν μ' ενοχλεί καθόλου. Οταν, όμως, η σεξουαλικότητα είναι περισσότερη απ' το ταλέντο, τότε το θέαμα μου φαίνεται αστείο...

* Στις μέρες μας, πολλοί επεξεργάζονται τόσο τις ηχογραφήσεις των συναυλιών στο στούντιο, που πολλά live καταντούν... dead. Είναι ένας πειρασμός... στον οποίο προσπαθώ να αντιστέκομαι. Οταν δεν έχει βγει καλό ένα τραγούδι, συνήθως το αφήνουμε απ' έξω. Εκτός αν είναι τόσο σημαντικό να υπάρχει στο άλμπουμ, ώστε προσπαθούμε να το σώσουμε στο στούντιο.

* Σ' αυτόν τον χειμώνα της κρίσης νομίζω ότι ταιριάζουν live... με πιο μικρά σχήματα και χώρους, πιο προσωπικά και εσωτερικά. Δεν λέω ότι πρέπει να επιστρέψουμε στις ταβέρνες, ούτε να μελαγχολήσουμε. Είναι όμως χρήσιμο να κοιτάξουμε ο ένας τον άλλον πιο εξομολογητικά.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Αποστολή: Δημήτρης Κεφαλίδης (Γερμανία)