H σφαγή της Πλατείας Τιενανμέν - 4 Ιουνίου 1989 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Θυμάμαι την Τιενανμέν

10/6/2004
ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΕΤΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ tetpapa@otenet.gr

Πριν ακριβώς δεκαπέντε χρόνια. Αρχές Ιουνίου 1989. Στο Πεκίνο. Στην πλατεία Τιενανμέν. Η άγρια καταστολή. Τότε, στις 4 Ιουνίου τη νύχτα, ο στρατός επενέβη και έπνιξε την ειρηνική εξέγερση των φοιτητών. Με σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν τελείωσε η «άνοιξη της Κίνας». Η εξέγερση των φοιτητών είχε ξεκινήσει έναν μήνα πριν εκεί και, στη συνέχεια, εξαπλώθηκε σε πολλές μεγάλες πόλες της Κίνας. Τι ζητούσαν οι Κινέζοι φοιτητές με αυτή την -απολύτως ειρηνική, ξαναλέω- εξέγερση; Στοιχειώδεις πολιτικές ελευθερίες.

Μια συγκλονιστική φωτογραφία που έκανε τον γύρο του κόσμου έγινε το σύμβολο της αντίστασης και της τραγωδίας στην πλατεία Τιενανμέν: ένας νέος Κινέζος προτάσσει το σώμα του, επιχειρώντας έτσι να σταματήσει μια φάλαγγα έξι αρμάτων.

Ποιος θυμάται την Τιενανμέν; Τις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις που διογκώνονταν μέρα με την ημέρα; Το άγαλμα της Ελευθερίας που έστησαν οι φοιτητές στην πλατεία; Τον ενθουσιασμό και την προσδοκία στα πρόσωπά τους;

Ποιος θυμάται την Τιενανμέν; Ποιος θυμάται την επόμενη μέρα; Αυτά που έγιναν μετά τη σφαγή; Τις συλλήψεις. Τις ταπεινώσεις. Τις δίκες (δίκες, τρόπος του λέγειν) των αντιφρονούντων. Τις βαριές καταδίκες. Τις άγριες διώξεις. Το καθεστώς πήρε όλα τα «μέτρα» για να φιμώσει όσους ξέφυγαν, για να τρομοκρατήσει τους συγγενείς και τις οικογένειες των θυμάτων.

Ποιος θυμάται την Τιενανμέν; Για τον μικρό μας κόσμο η Κίνα πέφτει πολύ μακριά. Εξάλλου, η πολιτική αμνησία είναι τόσο βολική.

Θυμάμαι την Τιενανμέν. Θυμάμαι τη στάση που κράτησε, τότε, η ελληνική Αριστερά απέναντι σε όσα συνέβαιναν στην Κίνα.

Ο επίσημος ραδιοφωνικός σταθμός του ΚΚΕ, ο «902», εκφράζοντας την αυθεντική φωνή του σταλινισμού και της συνωμοσιολογίας, έβλεπε στο κίνημα των εξεγερμένων Κινέζων φοιτητών... «αντεπαναστάτες» και... «εγκάθετους του ιμπεριαλισμού». Κλασικά πράγματα. Ο,τι δεν χωρά στον σταλινικό κορσέ τους το καταδικάζουν και το δαιμονοποιούν. Μια ζωή παίζουν την ίδια κασέτα.

Ας θυμηθούμε όμως τι είχε πει εκείνες τις ημέρες ο κ. Φλωράκης, πρόεδρος του ενιαίου τότε «Συνασπισμού». Οταν τον ρώτησαν λοιπόν να σχολιάσει το μακελειό με τους εκατοντάδες νεκρούς στην πλατεία Τιενανμέν, ο κ. Φλωράκης απάντησε: «Ξέρετε πόσα εκατομμύρια είναι οι Κινέζοι;».

Γενικά, η ελληνική Αριστερά διχάστηκε. Αλλοι εντελώς ανεπιφύλακτα υποστήριξαν τη φοιτητική εξέγερση στην Κίνα. Αλλοι την καταδίκασαν λυσσαλέα και είδαν με ανακούφιση να εισβάλλουν τα τανκς στην Τιενανμέν. Αλλοι περιορίστηκαν σε μισόλογα, λίγο έτσι και λίγο αλλιώς.

Πέντε μήνες μετά τη σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν, το φθινόπωρο του 1989, έπεσε το Τείχος του Βερολίνου. Τα κομμουνιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη κατέρρευσαν, ενώ λίγο αργότερα διαλύθηκε και η ίδια η Σοβιετική Ενωση. Με την κατάρρευση αποκαλύφθηκε πλήρως το τι κρυβόταν πίσω από τον υπερήφανο «υπαρκτό». Τέτοια χάλια και διάλυση, ώστε οι άνθρωποι από αυτές τις χώρες, ιδίως οι νέοι, να εκλαμβάνουν ακόμη και τον άγριο καπιταλισμό για παράδεισο...

Η τραγωδία του κομμουνισμού σφραγίζει τον 20ό αιώνα. Εννοώ την ανθρώπινη τραγωδία. Την τραγωδία η οποία σημάδεψε τις γενιές που έζησαν στις ολοκληρωτικές κοινωνίες και μπόρεσαν να επιζήσουν· πράγμα όχι αυτονόητο, δεδομένου ότι τα θύματα των διώξεων ανέρχονται σε εκατομμύρια. Πάντως, μετά την κατάρρευση του 1989, διασώζονται πλέον μόνον τα καθεστώτα της Βόρειας Κορέας, του Βιετνάμ και της Κούβας. Και φυσικά ο γίγας Κίνα.

Τιενανμέν, 4 Ιουνίου 1989. Συμπληρώθηκαν δεκαπέντε χρόνια από τότε. Η πλατεία Τιενανμέν κάθε χρόνο αυτή την ημέρα είναι κλειστή.

Με τι μοιάζει όμως το καθεστώς της Κίνας σήμερα; Με τέρας. Με εκείνο μάλιστα το μυθολογικό τέρας, τη Χίμαιρα. Και εξηγούμαι. Το κομμουνιστικό κόμμα διατηρεί πάντα το μονοπώλιο της εξουσίας, πλην όμως τώρα το κόμμα οικοδομεί τον... καπιταλισμό! Τέτοια καινοτομία. Η κατάσταση είναι, λοιπόν, κυριολεκτικά τερατώδης.

«Ιδού, ένας νέος ασιατικός τρόπος παραγωγής». Κάπως έτσι, παραφράζοντας τον Μαρξ, θα μπορούσε να περιγράψει κανείς την κατάσταση της Κίνας σήμερα. Μετά από μισό και πλέον αιώνα αμείλικτης κομμουνιστικής εξουσίας -θυμηθείτε μόνο τα εγκλήματα της Πολιτιστικής Επανάστασης- η Κίνα περνάει με αυτήν ακριβώς την κομμουνιστική εξουσία στον... κομμουνιστικό καπιταλισμό.

«Μπορείτε να κάνετε μπίζνες, αλλά να μην ακούσουμε λέξη για πολιτική». «Μπορείτε να κερδίσετε χρήματα, αλλά ούτε κουβέντα για ανθρώπινα δικαιώματα, εκδημοκρατισμό και πολιτικές ελευθερίες». Αυτό λέει κυνικά και ξεκάθαρα το καθεστώς του Πεκίνου στους Κινέζους.

Τώρα, πώς μπορεί να λειτουργήσει ο καπιταλισμός σε μια «Λαϊκή Δημοκρατία» -σε μια χώρα που απαγορεύεται στους πολίτες όχι μόνο να ιδρύσουν πολιτικά κόμματα αλλά ακόμη και συνδικάτα ή συνεταιρισμούς- αυτό είναι άλλου παπά ευαγγέλιο.

«Ζητούσαμε να εξαλειφθεί η κυβερνητική διαφθορά. Ζητούσαμε πολιτικές ελευθερίες. Ζητούσαμε να εκδημοκρατιστεί το καθεστώς (...) Η Τιενανμέν μάς δίδαξε ότι το κόμμα ζει μόνο για τον εαυτό του». Ετσι γράφει στο τελευτείο τεύχος του «Newsweek» ο Γουάνγκ Νταν, ένας από τους ηγέτες της εξέγερσης που απελάθηκε από την Κίνα το 1998, αφού έμεινε έξι χρόνια στις φυλακές.

Αντί για επίλογο, δυό λέξεις μόνο. Θυμάμαι την Τιενανμέν

ΥΓ.Το πολυδιαφημισμένο ντιμπέιτ, η κοινή τηλεοπτική συνέντευξη των πολιτικών αρχηγών, έγινε επειδή την Κυριακή έχουμε Ευρωεκλογές. Δεν είναι έτσι; Ομως η δημοσιογραφική εσωστρέφεια οδήγησε το ντιμπέιτ ουσιαστικά εκτός θέματος. Πού ήταν οι ερωτήσεις για την Ευρώπη;